20 Jul, 2024
Dr. Kaustubh Bathe0 commentsJuly 20, 2024Ayurveda, Basti, Panchakarma

Basti Panchakarma in monsoon : an ultimate detox

Ayurveda is a science of life. It emphasizes on curing diseases along with maintaining health of a healthy pal. So for that Ayurveda has mentioned yearly three seasons for detoxifying the body from toxins.  Vasant to eliminate vitiated Kapha, Sharad to eliminate vitiated Pitta & Monsoon, or Varsha Rhutu for vitiated Vaata. 

What is the basti procedure?

Basti is one of the procedures from the panchakarma therapies. Basti is an introduction of medicate decoction or kadha along with the emulsification of honey, medicated oil, and other medicine through anal opening.  It is carried out with the help of basti instruments such as rubber catheters and enema pots.  The basic procedure is carried out after full body oil application followed by a steam session.

What are the types of basti procedures to do this monsoon?

There are mainly two types of basti to be done in monsoon which are Kadha basti or niruha and another one is Tail basti or Anuvasana.  Generally, each one of them is introduced on an alternate day for 8 15, or 21 days. The duration of Basti depends on the chronicity of diseases and the accumulation of toxins in the system.

 

Eligibility for Monsoon Detox:

People who have healthy lifestyles and good physical and mental health are eligible for basti this monsoon season. Along with those people who are suffering from health issues are also eligible for the basti this monsoon.

Doing the Basti procedure in the monsoon has tremendous health benefits Such as:

It is beneficial for people suffering from;
  • People suffering from osteoporosis
  • People suffering from joint problems such as arthritis, rheumatoid arthritis, spondylitis,
  • People suffering from disc bulge, herniated disc, slip disc, lower back pain & sciatica
  • People suffering from gastric issues like gastric disturbance, bloating, heaviness in the lower abdomen
  • People suffering from hair fall and other hair problems
  • People suffering from stubborn body fat
  • People suffering from menstrual problems
  • Helps to get rid of chronic constipation
  • Also beneficial for people trying to conceive naturally (for both male & female partners)
  • Helps in balancing the three doshas which are Vaata, Pitta & Kapha
  • Aids in the removal of accumulated toxins from the colon along with vitiated Vaata Dosha
  • Regulates Vata doshas by balancing the qualities vitiated
  • Enhances absorption of food by improving digestion
  • Nourishes and strengthens the colon tissues
  • Improves blood circulation
  • Boosts immunity by eliminating the toxins
  • Helps in the management of numerous gynecological issues
  • Can help regulate hormonal imbalance
  • Improves the tone and texture of the skin so helpful in various skin diseases

 

 

The Basti procedure holds a major compact in the panchakarma treatment. It is the main line of treatment for Vaata doshas which is a major causative factor for vitiating doshas in the body. So overcoming Vaata with basti during monsoon season can help you to restore the balance of health and eliminate the toxins from the body.

At Ayurvidhi Clinic we offer best ayurvedic panchakarma treatment for various diseases.

At Ayurvidhi Clinic we are giving a flat 20% discount on regular basti charges on 8 days basti program till 01.09.2024. We request you to communicate with us to know more and avail the benefit of this offer.

Read More
30 Apr, 2024
Dr. Kaustubh Bathe0 commentsApril 30, 2024Ayurveda

Say Goodbye to Varicose Veins with Ayurvedic Treatments

Introduction: Understanding Varicose Veins

Varicose veins are a common vascular condition of veins characterized by enlarged, prominent, twisting of it that often appear blue or purple. While they can occur anywhere in the body, they most commonly affect the legs and feet. In Ayurveda, a varicose vein is understood as a disorder of Vata dosha, leading to weakened blood vessels and impaired circulation.

In this blog explores the Ayurvedic perspective on varicose veins, including their causes, traditional treatments, and dietary recommendations for optimal vein health.

 

Ayurvedic View of Varicose Veins

According to Ayurveda, varicose veins result from an imbalance in Vata dosha, the energy that governs movement and circulation in the body. When Vata becomes aggravated, it can cause the veins to lose their elasticity and become swollen and twisted. Other doshas, particularly Pitta and Kapha, may also play a role in exacerbating this condition. Ayurvedic treatment focuses on balancing the doshas, strengthening the veins, and improving circulation to alleviate symptoms and prevent further complications.

 

Causes of Varicose Veins in Ayurveda

  • Sedentary Lifestyle: Lack of physical activity can lead to poor circulation and weaken the veins over time.
  • Prolonged Standing or Sitting: Jobs or activities that involve long periods of standing or sitting can increase pressure on the veins and contribute to varicose veins.
  • Genetic Predisposition: A family history of varicose veins may increase the likelihood of developing the condition.
  • Imbalanced Diet: Consuming excessive spicy, oily, and heavy foods can aggravate Vata and contribute to circulatory issues.
  • Chronic Constipation: Straining during bowel movements can put pressure on the veins in the abdomen and lower body.
  • Age: Sometimes age is a factor for developing varicose veins in people. As we age the body loses its tensile fibers and collagen that keeps skin tight. This results in loosening of skin and ultimately results in varicose veins.

Ayurvedic Treatment for Varicose Veins

Ayurveda focuses on individual dosha and prakruti for better results and recovery. The herbal remedies mentioned in the description are for the sake of knowledge please consult your Ayurvedic doctor for the medication.

  • Herbal Remedies: Ayurvedic herbs like Triphala, Guggulu, and Rasna, Erandamula, Dashamoola are commonly used to improve circulation, strengthen veins, and reduce inflammation.
  • External Applications:  Local application of herbal pastes or oils that contain ingredients like neem, turmeric, and dasmoola can help reduce swelling and discomfort in the muscles and ultimately affect varicose veins.
  • Dietary Modifications: Emphasize foods that pacify Vata dosha and support healthy circulation, such as warm, nourishing soups, cooked vegetables, whole grains, and herbal teas.
  • Lifestyle Changes:  Incorporate regular exercise, particularly gentle activities like walking, swimming, and yoga, to improve circulation and strengthen the muscles surrounding the veins.

Panchakarma Treatment for Varicose Veins:

Panchakarma, the traditional Ayurvedic detoxification therapy can be beneficial in managing varicose veins by removing toxins, balancing the doshas, and promoting overall health. Specific Panchakarma treatments that may be recommended include:

  • Abhyanga (Ayurvedic Oil Massage):  Regular oil massage improves circulation, reduces inflammation, and nourishes the skin and tissues. Ayurvedic medicated oils such as Mahanarayan Tailam, and Dashamoola Tail seem beneficial in treating a massaging the varicose veins.
  • Swedana: The process of ayurvedic fomentation helps to relax the muscles of thighs and calves and relieves the pain and discomfort in the veins which are prominent due to varicose veins.  For this Churna pottali massage is preferred for the treatment. The churn or powder reduces the swelling reduces discomfort and helps to strengthen them.
  • Virechana (Therapeutic Purgation):  To detoxify the blood and balance Pitta dosha Virechana is done in varicose veins patients.
  • Basti (Enema Therapy):  As we have seen varicose veins are a disorder of vaata dosha. So the Basti treatments with medicated oils or decoctions can help alleviate Vata imbalances and strengthen the veins. It also nourishes and strengthens the veins.

Ayurvedic Diet for Varicose Veins: Do’s and Don’ts

  • Do’s:

Embrace a diet rich in fiber, antioxidants, and nutrients to support vein health.

Include fresh fruits, vegetables, whole grains, and legumes in your meals.

Stay hydrated by drinking plenty of water to promote circulation.

Consume foods that are cooling and nourishing, such as ghee, and coconut.

  • Don’ts:

Avoid spicy, oily, and heavy foods that can aggravate Vata and impair circulation.

Limit caffeine and alcohol intake, as they can dehydrate the body and worsen varicose veins symptoms.

Reduce intake of salty and processed foods, as excess sodium can contribute to fluid retention and swelling.

Minimize consumption of red meat and fried foods, which can increase inflammation and exacerbate varicose veins.

Conclusion: Nurturing Vein Health with Ayurveda

Varicose veins can be a source of discomfort and concern, but with the holistic approach of Ayurveda, there are natural methods to manage and alleviate symptoms. By addressing the root causes of varicose veins, balancing the doshas, and adopting a supportive diet and lifestyle, individuals can promote healthy circulation, strengthen vein integrity, and experience relief from this common vascular condition. For best ayurvedic & panchakarma treatment for varicose veins Ayurvidhi Clinic ayurvedic & panchakarma clinic is best for ayurvedic treatment.  At Ayurvidhi clinic we have successfully cured varicose veins with pure ayurvedic and panchakarma treatment.

Read More
23 Apr, 2024
Dr. Kaustubh Bathe0 commentsApril 23, 2024Ayurveda, Diet

Ayurvedic Properties and Benefits of Mango You Should Know

In the scorching heat of the summer season, there is a golden treasure that nature bestows upon us that is none other than everyone’s favorite Mango. Revered for its divine taste and abundant health benefits mango holds an important place in Ayurveda for its medicinal properties.  In this blog we are going to explore the ayurvedic properties of mango, the best ways to consume eat, whom to avoid its consumption other interesting things you might never know.

Introduction:

Mango is called Aamra in Sanskrit. And from Aamra the word Aam in Hindi, aamba in Marathi are derived or created. Mango is categorized in phala warga i.e. fruits categories in Ayurvedic texts. In Ayurveda, both raw and ripped mango’s properties are well described which we will see in detail. The Amara tree is considered very auspicious in Hindu culture so as in Ayurveda also due to its beneficiary properties. All parts such as leaves, flowers, fruit & seeds are used in various ayurvedic medicines for the treatment of various diseases.

 

Properties of Mango:

ह्रद्यं वर्णकरं रुच्यं रक्तमांसबलप्रदम्।

कषायानुरसं स्वादु वातघ्नं बृहणं गुरु॥

पित्तविरोधि संपक्वामाम्रं शुक्रविवर्धनम्॥

  • सुश्रुत संहिता.

Rasa (Taste): The taste of perfectly ripped Mango is sweet i.e. Madhura with a little hint of sourness which is Aamla rasa along with some astringent taste Kashaya rasa.

Virya (Potency):  The Virya or potency of mango is Sheeta means cold in nature.

Vipaka (Post Digestive effect): The Vipaka i.e. post digestive effect of mango is Madhura means sweet. This gives all the good effects of the Madhura rasa mentioned in Ayurveda.

 

Health benefits of mango in Ayurveda:

The Aamra is guru heavy to digest, Snigdha, are some  common properties described in the Ayurvedic text, But as per its raw and ripped state is described in detail below;

Guna (Quality): The mango fruit quality or guna is described into two major categories which are raw and ripped.

Raw Mango:

They are good appetizers, and increase secretions of saliva along with digestive enzymes, but are prone to vitiate and impure blood.

Ripped Mango:

The properties of a perfectly ripped mango are as follows:

  1. Support Heart Health
  2. Improves skin texture
  3. Improves digestion
  4. Strengthen the Rakta & Mansa dhatu
  5. Balances Vaata doshas in the body
  6. Improves sperm production

Other health benefits of mango:

As per modern science, mango contains all the 20 essential vitamins which are important for human beings. The main ones are A, B6, C, E, and K which are found in perfect amounts. Vitamin C is a good anti-oxidant that prevents aging and good skin texture. Whereas vitamin B6 is responsible for good skin & hair growth. It also contains both soluble and insoluble fibers in good amounts. The insoluble fiber is good for gut health, lower constipation, and lower cholesterol, and also helps in maintaining skin & hair health.

 

How to consume mango in summer?

The raw mango is little pitta aggravating in nature so for that it is advised to consume by making some beverages like aam-panna or sharabat which contains sugar or jaggery to nullify its ill effect.

The perfectly ripped mango can be consumed as fruit or by making Amaras or by making a milkshake.

Yes, mango can be consumed by making a milkshake. Because it’s the only fruit that can go with milk and be consumed as a milkshake.

Whom to avoid eating mangoes?

Patients suffering from Kapha disease like cough, cold, fever, weak digestion, loose motion and diseases due to vitiated Rakta dhatu should avoid consuming mango.

 

For such ayurvedic food guidelines follow us on our Instagram page @ayurvidhi_clinic

For Ayurvedic diet recommendations for your current health condition &  Ayurvedic Panchakarma treatment contact us at Dr. Bathe’s Ayurvidhi Clinic – Ayurveda & Panchakarma Clinic the best ayurvedic panchakarma clinic in Lohegaon, Dhanori and Porwal road.

 

Read More
16 Apr, 2024
Dr. Kaustubh Bathe0 commentsApril 16, 2024Ayurveda, Panchakarma, Shirodhara

Shirodhara: An ultimate weapon for stress in todays era

Introduction:

In today’s fast-paced world, stress has become an inevitable part of daily life for many. From work pressures to personal responsibilities, the demands of modern living can take a toll on our mental and physical well-being. Chronic stress not only affects our mood and productivity but also undermines our overall health, contributing to various ailments like anxiety, depression, insomnia, and even cardiovascular diseases.

In such a scenario, it’s crucial to explore a holistic approach to combat stress and restore balance to our body and mind to be in peace;  in which Ayurveda is sure an effective way. Shirodhara is one of the effective and non-side-effective treatments in Ayurveda to combat stress.

Understanding the Shirodhara procedure:

Before diving into Shirodhara benefits lets understand it first. Shirodhara is a combination of two Sanskrit words Shira means head & Dhara means flow. Hence Shirodhara is a procedure in which medicated oil is poured with steady and continuous stream on the forehead. This process is continued for 30 to 45 minutes. This soothing therapy is renowned for its profound relaxation and rejuvenating effects on the body and mind.

 

Benefits of doing Shirodhara:

  1. Calming effects: The continuous flow of oil on the forehead helps to create a smoothening effect on the brain which ultimately calms down the nervous system & promotes a deep sense of tranquillity.
  2. Improves sleep quality: The induction of relaxation helps to alleviate insomnia & promotes good sleep quality.
  3. Balances stress hormone: The continuous pouring of oil on the forehead helps to (stimulate the third eye which ultimately) regulates the brain centres to regulate the production of hormones by reducing stress.
  4. Relieves mental tension: The rhythmic flow of oil on the forehead helps to relieve the tension by controlling the hormone regulation, inducing good quality sleep etc.
  5. Enhances good mood: All the corrections done in the physiology of the body mentioned above ultimately result in good behaviour and mood elevation of a person.

Other associated benefits of doing Shirodhara:

  1. Nourishes & rejuvenates scalp health
  2. Helps restore, and promote hair growth & health
  3. Beneficial in scalp psoriasis (Takra Dhara)
  4. Beneficial for patients suffering from hair loss

Who is eligible to go for Shirodhara?

  1. Person who going through stress
  2. Students to improve concentration
  3. Women’s to control the hormonal imbalance
  4. People who have anger issues
  5. A healthy person who wants to distress himself
  6. Patients having a seizure or epilepsy history
  7. Patient gone through severe brain injury in past
  8. The patient had a previous history of paralysis
  9. People who work on computers for a longer duration
  10. People who want to improve their work productivity
  11. People who have work of intellect

When Shirodhara can be done?

It can be carried out throughout the year as per one Ayurvedic physician. As there is no season described for Shirodhara in Ayurvedic text.

Who to avoid Shirodhara?

  1. A person who is suffering from cough congestion
  2. A person who sleeps more
  3. A person who has undergone recent surgery related to the head region
  4. A person having a headache due to Kapha dosha

For how many days Shirodhara is to perform?

It is advised to do at least 5 days to continue the Shirodhara therapy. One therapy can be scheduled for a minimum of 7 days to 21 days as per Doshas constitution and requirement as a therapeutic procedure.

 

Conclusion:

Today our fast-paced world is occupied by everyone with stress and tension; which affects their normal life now or later on. This is a major cause of heart disease in today’s era. To combat stress and release tension Shirodhara is found effective in controlling all the problems arising from it. Shirodhara helps to restore the balance of doshas and incorporate the peace within leading towards a healthy life.

At Dr Bathe’s Ayurvidhi Clinic – Ayurvedic Clinic & Panchakarma Centre we traditionally perform Shirodhara to get optimum benefits to our patients.

Address:  Dr. Bathe’s Ayurvidhi Clinic- Ayurvedic Clinic & Panchakarma Centre, office no. 309, Park Plaza Business Centre, Porwal Road, Lohegaon, Pune – 411047.

Read More
9 Apr, 2024
Dr. Kaustubh Bathe0 commentsApril 9, 2024आयुर्वेद

गुढी पाडवा आणि आयुर्वेद :

आज चैत्र शुद्ध प्रतिपदा म्हणजेच गुढी पाडवा. मराठी आणि हिंदू नवीन वर्षाचा पहिला दिवस. असं म्हटल्या जाते की आजच्या दिवसशी ब्रह्म देवांनी सृष्टी उत्पत्ति केली होती आणि आजच्या शलिवाहनांनी शकांवर विजय मिळवला होता. आज आपण गुढी उभारुन त्याची ब्रह्मध्वज म्हणून पुजा करतो आणि नवीन वर्षाची सुरुवात करतो.

पण याचे अजून देखील खूप मोठे महत्व आयुर्वेद शास्त्रात आहे. वाग्भट संहितेनुसार चैत्र आणि वैशाख हे दोन महीने वसंत ऋतुचे असतात असे संगितले आहे. त्यामुळे ढोबळ मनाने जर बघायला गेले तर आज पासून वसंत ऋतुची सुरुवात होते.

ऋतुसंबंध आणि आयुर्वेद :

वसंत ऋतु हा इतर ऋतु प्रमाणे शरीरात वेगवेगळे बदल घडवून आणतो.  वसंत ऋतूमध्ये शिशिर ऋतूमध्ये साठलेला  कफ दोष हा उन्हाच्या उष्णतेने वितळायला सुरुवात होते .  त्यामुळे या काळात विविध कफचे आजार होण्याची दाट शक्यता असते.  त्यासाठी त्या विकृत कफाचे निर्हरन करण्यासाठी या ऋतुमध्ये वासंतिक वमन हे केले जाते.

गुढी पाडवा आणि आयुर्वेद संबंध :

पण हे सर्व झाले ते वसंत ऋतु आणि आयुर्वेदाबद्दल, त्यात आजच्या म्हणजे गुढी पाडव्याचा काय संबंध?? सांगतो!! आज गुढी उभारतांना काय काय वस्तु लागतात?

वेताची काठी, नवीन वस्त्र, चफ्यांच्या फुलांची माळ , साखरेची माळ किंवा गाठी, कडू निंबपाला, आंब्याची पाने आणि तांब्याचा गडवा किंवा लोटा. याचा आयुर्वेदाशी कसा संबंध ते बघूया..

वेताची काठी : ही वंश म्हणजेच बांबु सारखी दिसणारी पण नारळाच्या वर्गातील वनस्पति आहे. हिला बुंध्यावरती काटे असून लांब थोडे अरुंद असे पान असतात.  ही वनस्पति भरीव असून  स्वरक्षणासाठी वापरीली जाते.

चाफा : ही वनस्पति कफ शामक, पित्त शामक आणि वात शामक एकूण त्रिदोष शामक आहे. तसेच याचे विशेष प्रभाव रक्त धातुवर आहे. त्यामुळे ही दाह म्हणजे आग कमी करणारी आहे.

साखरेची माळ: साखर ही मधुर रस म्हणजे चवीला गोड, विपाक म्हणजे पचल्यवर गोड स्वरूप होणारी आणि तिचा वीर्य कार्य शक्ति ही शीत म्हणजे थंड आहे. गूळ हा साधारण साखरेच्या तुलनेत गरम असतो. त्यामुळे यापुढे उन्हाळयात गुळाएवजी साखर वापरली जाते.

निंब पाला : निंब ही कडू रस आणि शीत वीर्य अशी वनस्पति आहे. निंबाचा कोवळा पाला हा किंचित कडू आणि तुरट रस असतो. त्यामुळे तो कफ शामक आणि उष्णतेपासून संरक्षण करणारा आहे. तसेच कृमी म्हणजे जंत, जखम यांना भरुन काढणारा, दाह म्हणजे शरीराची आग कमी करणारा, विविध त्वचा विकारांवर उपयोगी असा आहे.

आंब्याची पाने : आंब्याची पाने ही मंगल कारक आणि शुभ मानली जातात. अंबायची पाने ही व्रणरोपक म्हणजे जखम भरुन आणणारे आणि रक्त धातुवर कार्य करणारे आहे. तसेच कोवळे आंब्याची पाने ही  स्तंभक म्हणजे शरीरातून अतिरिक्त प्रमाणात बाहेर पडणार्‍या द्रव्यांना थांबवतात.  याचा उपयोग फांट स्वरुपात औषद्धांमध्ये केला जातो.

निष्कर्ष :

अशा प्रकारे हे सर्व द्रव्य आयुर्वेद वनस्पति उपयोगी असून येणारा ऋतु क्रमामध्ये वापरली जाते. त्यामुळे त्यांचा उपयोग हा विविध सण उत्सवात वापरुन त्यांचे महत्व जपले जाते.

आपल्या सर्वांना चैत्र पाडवा (गुढी पाडवा) आणि नवीन वर्षाच्या हार्दिक शुभेचा !!

Read More
4 Apr, 2024
Dr. Kaustubh Bathe0 commentsApril 4, 2024marathi, आयुर्वेद, आहार, पंचकर्म, वमन, विरेचन

चेहर्‍यावरील मुरुम आणि पुटकळ्यांसाठी आयुर्वेदिक उपचार

चेहरा हा सौंदर्याचा एक प्रतीक आणि अभिव्यक्तीचं स्थान आहे. चेहरा तुमचे आरोग्य आणि पाचन तंत्र याचा देखील समर्पक असा विश्लेषण करुन देणारा आहे. त्यामुळे कुठलाही आजार झाल्यावर त्याचे पडसाद हे चेहर्‍यावर दिसून येतात. जसे की थकवा असल्यास चेहराम्लान दिसतो.  त्यमुळे चेहर्‍यवार कुठलेही डाग किंवा मुरुम पुटकळया हा लोकांना काळजीचा विषय होतो. कारण त्यामुळे त्यांना कुठे तरी आत्मविश्वास कमी झालेला वाटतो.  आणि प्रत्येक व्यक्तिला आयुष्यात कधी तरी मुरुम पुटकूळ्या यांनी भेदावलेले असते.

मुरुम किंवा पुटकूळ्या प्रामुख्याने पौगंडावस्थेत चेर्‍यावर येतात आणि कालांतराने त्यांचे प्रमाण कमी होते. पण काही चुकीच्या खान-पान च्या सवयींमुळे त्यांचे प्रमाण कमी न होता वाढते व त्यांचे एक त्वचा विकारात रूपांतर होते. आधुनिक औषध शस्त्रानुसार त्यावर काही अॅंटीबायोटिक्स आणि आणि चेहर्‍याला लावला क्रीम सांगितल्या जातात; ज्यांचा ठराविक काळपुरता परिणाम दिसून येतो. मात्र आयुर्वेदानुसार  मुरुम किंवा पुटकूळ्या यांची चिकित्सा करतांना सर्वांगीण गोष्टींचा विचार करुन केली जाते. या लेखामध्ये आपण मुरुम आणि  पुटकूळ्या उत्पन्न होण्याची कारणे, त्यांचे आयुर्वेदिक आणि पंचकर्म उपचार, तसेच योग्य असा आहार आपण बघणार आहोत.

 परिचय :

मुरुम आणि  पुटकूळ्या या साधारणपणे पौगंडावस्थेत चेर्‍यावर येण्यास सुरुवात होते  आणि कालांतराने त्यांचे प्रमाण कमी होते. काही अवस्थेत यावर योग्य असे औषध उपचार घ्यावे लागतात. हे प्रामुख्याने त्वचाविकार असण्याची शक्यता असते.  प्रौढावस्थेत याचे करणे हॉर्मोन्स, मानसिक ताण  आणि त्वचेची अयोग्य काळजी न घेणे यामुळे जास्त प्रमाणात होतात.

आयुर्वेदिक मत :

आधी सांगितल्या प्रमाणे, चेहरा तुमचे आरोग्य आणि पाचन तंत्र याचा देखील समर्पक असा विश्लेषण करुन देणारा आहे. त्यामुळे कुठलाही आजार झाल्यावर त्याचे पडसाद हे चेहर्‍यावर दिसून येतात.  याचे कारण असे की चेहरा हा रस, रक्त, मांस आणि शुक्र धातु यांचे स्थान आहे. आणि याच धातूंमध्ये दोष म्हणजे वात , पित्त आणि कफ यांचा प्रादुर्भाव वाढला की मुरूम आणि पुटकुळ्या निर्माण होतात.

 

चेहर्‍यावरील मुरुम आणि पुटकळ्या येण्याची कारणे :

  • होर्मोन्स मध्ये होणारे बदल
  • पोटाचे विकार
  • पाचन तंत्रातील बिघाड
  • चिरकाळ असणारी अॅसिडीटी
  • अपुरी झोप
  • बाहेरचे आणि अयोग्य खाद्य पदार्थ
  • त्वचेची काळजी न घेणे

इत्यादि सर्व करणे हे चेहर्‍यावरील मुरुम आणि पुटकळ्या येण्यासाठी करणीभूत ठरतात.

 

मुरुम आणि पुटकुळ्या यांचे आयुर्वेदिक निदान :

  1. युवान पीडिका
  2. मुख दूषिका
  3. क्षुद्र कुष्ठ
  4. रक्तदुष्टि

मुरुम आणि पुटकुळ्या साठी असे काही आयुर्वेदिक निदान करतांना येतात.

मुरुम आणि पुटकुळ्या साठी आयुर्वेदिक चिकित्सा:

कुठल्याही व्याधीची चिकित्सा करतांना त्याचा सर्वांगीण विचार करावा हे आयुर्वेद शास्त्राची चिकित्सा पद्धती आहे. ही चिकित्सा पद्धत मुरुम आणि पुटकुळ्या साठी सुध्दा लागू आहे. नुसतं चेहर्‍यावर क्रिम लावून किंवा लेप लावणे ही मुरुम आणि पुटकुळ्या साठी चिकित्सा नाही. तर योग्य निदान करुन आयुर्वेदिक औषधे सोबतच पंचकर्म उपचार, लेप आणि योग्य आहार- विहार अशी मुरुम आणि पुटकुळ्यासाठी संपूर्ण आयुर्वेदिक चिकित्सा अवलंबली जाते.

मुरुम आणि पुटकुळ्या साठी आयुर्वेदिक औषधे:

सर्व सामान्य पणे लागू पडतील अशी औषधे आम्ही सांगत आहोत, (तरी कृपया तज्ञ आयुर्वेदिक डोक्टरांचा सल्ला घ्यावा)

  1. लघुमंजिष्ठादी काढा 10 मि.लि. समभाग पाण्यासह दोन्ही वेळा जेवणानंतर
  2. सिरप साफी 10 मि.लि. समभाग पाण्यासह दोन्ही वेळा जेवणानंतर
  3. सरिवादी वटी 250 मि. ग्राम दिवसातून 2 वेळा
  4. त्रिफळा चूर्ण रात्री झोपण्यापूर्वी गरम पाण्यासह (कोष्ठानुसार )

 मुरुम आणि पुटकुळ्या साठी आयुर्वेदिक बाह्य लेप चिकित्सा :

सर्व सामान्य पणे लागू पडतील अशी लेपऔषधे आम्ही सांगत आहोत, (तरी कृपया तज्ञ आयुर्वेदिक डोक्टरांचा सल्ला घ्यावा)

  1. घरघुती साधा सोपा लेप: हळद पावडर + निंब पान चूर्ण + गुलाब पाकळी चूर्ण + मुलतानी माती सर्व समभाग घेणे. आणि आवश्यक तेवढे चूर्ण घेऊन पाणी किंवा गुलाब पाण्यात मिसळून त्याचा लेप करणे.
  2. रजनी लेप
  3. रक्त चन्दनादी लेप

मुरुम आणि पुटकुळ्यासाठी पंचकर्म उपचार :

वमन हे आमाशय मधील सर्व विषारी घटक बाहेर काढण्यास मदत करते. त्यामुळे रस धातूची निर्मिती आणि कार्य सुधारते. तसेच शरीरात साठलेला अतिरिक्त कफ जो की मुरुम आणि पुटकुळ्या निर्माण करण्यास करणीभूत ठरतो.

विरेचन ही जठर आणि आतड्यांमध्ये  सर्व विषारी घटक बाहेर काढण्यास मदत करते. त्यामुळे रक्त धातूची निर्मिती आणि कार्य सुधारते. तसेच शरीरात साठलेला अतिरिक्त पित्त बाहेर काढते जे  की मुरुम आणि पुटकुळ्यामध्ये पु किंवा लसीका स्त्राव  निर्माण करण्यास करणीभूत ठरतात.

रक्तमोक्षण हे शरीरातून दूषित रक्त बाहेर काढते. या साठी जलौका नामक एक प्राणी वापरला जातो जो विषारी दूषित रक्त शोषून घेऊन वारंवार होणार्‍या मुरुम आणि पुटकुळ्या निर्मिती वर आळा घालते. आणि त्वचेचे आरोग्य सुधारते.

मुरुम आणि पुटकुळ्या कमी करण्यासाठी योग्य आहार  उपचार:

सुंदर आणि नितळ त्वचा असण्यासाठी उत्तम असा सकस आहार असणे आवश्यक आहे, त्यात विशेषतः सर्व ताजी फळे आणि भाज्या योग्य प्रमाणात असणे आवश्यक आहे. आणि सर्व आहार हा तुमच्या प्रकृती, अग्नि आणि वय यांचा संपूर्ण  विचार करुन  घ्यावा. यामध्ये तूप असणे तर आवश्यक आहेच.

अधिक माहितीसाठी आमचे पूर्वीचे पथ्यकर आहार संकल्पना आणि आयुर्वेद : भाग १ ते ४ ही लेख मालिका आवर्जून वाचा।

  1. https://www.ayurvidhiclinic.com/%e0%a4%aa%e0%a4%a5%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%95%e0%a4%b0-%e0%a4%86%e0%a4%b9%e0%a4%be%e0%a4%b0-%e0%a4%b8%e0%a4%82%e0%a4%b2%e0%a5%8d%e0%a4%aa%e0%a4%a8%e0%a4%be-%e0%a4%86%e0%a4%a3%e0%a4%bf-%e0%a4%86/ 
  2. https://www.ayurvidhiclinic.com/%e0%a4%aa%e0%a4%a5%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%95%e0%a4%b0-%e0%a4%86%e0%a4%b9%e0%a4%be%e0%a4%b0-%e0%a4%b8%e0%a4%82%e0%a4%b2%e0%a5%8d%e0%a4%aa%e0%a4%a8%e0%a4%be-%e0%a4%86%e0%a4%a3%e0%a4%bf-%e0%a4%86-2/
  3. https://www.ayurvidhiclinic.com/%e0%a4%aa%e0%a4%a5%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%95%e0%a4%b0-%e0%a4%86%e0%a4%b9%e0%a4%be%e0%a4%b0-%e0%a4%b8%e0%a4%82%e0%a4%b2%e0%a5%8d%e0%a4%aa%e0%a4%a8%e0%a4%be-%e0%a4%86%e0%a4%a3%e0%a4%bf-%e0%a4%86-3/
  4. https://www.ayurvidhiclinic.com/%e0%a4%aa%e0%a4%a5%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%95%e0%a4%b0-%e0%a4%86%e0%a4%b9%e0%a4%be%e0%a4%b0-%e0%a4%b8%e0%a4%82%e0%a4%b2%e0%a5%8d%e0%a4%aa%e0%a4%a8%e0%a4%be-%e0%a4%86%e0%a4%a3%e0%a4%bf-%e0%a4%86-4/

 निष्कर्ष :

आयुर्वेद औषध उपचारांनी मुरुम आणि पुटकुळ्या यांना छानपणे घालवता येते. आयुर्वेद उपचार हे पुर्णपणे नैसर्गिक आणि उपद्रव रहित आहेत. त्यामुळे चिंतेची कुठलीही बाब नाही.

आम्ही आमच्या आयुर्विधी क्लिनिक मध्ये अनेक रुग्णांना मुरुम आणि पुटकुळ्या वर पृर्णपणे आयुर्वेदिक आणि पंचकर्म उपचार देऊन बरे केले आहे.

आमचा पत्ता :

आयुर्विधी क्लिनिक – आयुर्वेद पंचकर्म केंद्र , ऑफिस नं 309, तिसरा मजला, पार्क प्लाझा बिझनेस सेंटर , पोरवाल रोड, लोहगाव, पुणे 411047 .

Read More
26 Mar, 2024
Dr. Kaustubh Bathe0 commentsMarch 26, 2024Ayurveda, Panchakarma, Raktamokshana, Vamana, Virechan

Unlock Clear Skin: Ayurvedic Secrets for Treating Acne Pimples

The face is the most important part of our body. It is not because of only cosmetics purpose but also because it reflects your inner health and confidence. Thus patients suffering from acne or other skin problems related face could experience in loss of confidence and other psychological disturbances. Acne is one of them which affects most or every other person somewhere in their life.

Acne commonly known as pimples is very common during adolescence.  But due to some unhealthy lifestyles acne is seen in middle-aged or adults too as a sign of skin disorder. The common treatment in allopathic is some antibiotics and local ointment etc. While treating acne with Ayurveda has a holistic approach. In this blog, we will see Ayurvedic medication, panchakarma treatment & some diet recommendations for acne treatment with Ayurveda.

Introduction & general review:

Acne is commonly seen occurring during puberty as a sign of hormonal changes in the body. Then it gradually subsides without much effort. But sometimes it does not subside that easily, it has to take the help of some medication.

In some people, acne does not easily with a period. This is due to some skin problems which are mostly not related to adolescent acne. In mid-age, this is mostly due to some skin issues along with some hormonal changes and some psychological disturbance.

Ayurvedic view for acne:

Face is a reflection of inner health many diseases are diagnosed by just observing it. As per Ayurveda face is the seat of Rasa Dhatu, Rakta Dhatu, Mansa Dhatu & Shukra Dhatu also. And acne is caused by vitiation of doshas in this dhatu. The most common doshas responsible for acne are kapha and vaata doshas. These accumulate in the above-mentioned dhatu to create acne.

Causes of acne:

  • Hormonal imbalance
  • Gut disturbance
  • Poor digestion
  • Prolonged acidity
  • Improper sleep
  • Junk food
  • Lack of proper skincare

Diagnosis for acne in ayurveda:

  • Yuvan-pedika
  • Mukha Dushika
  • Kshudra Kustha
  • Rakta Dushti

Above mentioned are some of the diagnoses for acne or pimples in Ayurveda. These all come under the umbrella term named Kushtha a skin disorder.

Ayurvedic  treatment for acne & pimples:

Ayurveda has a holistic approach to treating every disease same as it is with acne. While treating acne with Ayurveda it is most important to focus on all aspects of treatment which are Ayurvedic medication, the use of panchakarma procedure at the right time as well as correcting lifestyle.

So the treatment for treating acne with Ayurveda consists of Ayurvedic medicine, local application or lepa (face mask), panchakarma procedures, and an Ayurvedic healthy diet. So let’s look deep into it.

Ayurvedic medicine for acne or pimples:

  1. Laghu Manjishthadi Kadha approximately 10 ml with an equal amount of water after the meal
  2. Syrup Saafi (Hamdard Co.) 10 ml twice a day
  3. Sarivadi Vati 250 mg twice a day
  4. Triphala churna ( dose according to your gut health) at night with warm water

External application for acne:

  1. Home-made lepa: turmeric powder+ Neen leaves powder+ Rose petals powder + Multani mitti Half a spoon of each ingredient mixed with rose water once a day.
  2. Rajni lepa
  3. Raktachandanadi Lepa

Above mentioned are some lepa or face that can be used while treating acne & pimples.

Panchakarma treatment for acne and pimple:

Vamana helps to clear the toxins from the upper gastric tract i.e. stomach, liver, etc. It helps to promote for creation of Rasa dhatu and removes excessive kapha from the digestive tract. The kapha doshas accumulated in this area are one reason for creating acne-prone skin.

Virechana the purgation treatment in Ayurveda removes the toxins from the lower gastric tract i.e. intestine, rectum, spleen, etc. It helps to expel pitta dosha from the body which is responsible for pimples too. It also helps to purify the Rakta dhatu (purifies blood). The impure or vitiated blood causes acne.

Raktamokshana is a bloodletting and purifying treatment of panchakarma. For this, a leech a worm-type creature is used to suck the impure blood from the skin. The leech or jalauka helps to expel the impure blood from the system and allows it to replace it with pure blood.

Ayurvedic Diet recommendation for acne patients:

To promote clear acne-free skin one should consume fresh vegetables and fruits regularly. One should have a proper wholesome meal with all the natural organic food. The meal should be consumed as per once Prakriti, Agni, and age. It should also contain a good amount of ghee to balance the three doshas.

For more details please read our series on simple Ayurvedic diets parts 1 to 4.

The link is given below:

  1. https://www.ayurvidhiclinic.com/a-simple-ayurvedic-diet-plan-for-every-person-to-be-healthy-part-1/
  2. https://www.ayurvidhiclinic.com/a-simple-ayurvedic-diet-plan-for-every-person-to-be-healthy-part-2/
  3. https://www.ayurvidhiclinic.com/a-simple-ayurvedic-diet-plan-for-every-person-to-be-healthy-part-3/
  4. https://www.ayurvidhiclinic.com/a-simple-ayurvedic-diet-plan-for-every-person-to-be-healthy-part-4/

Things to avoid while suffering from acne & pimples are fermented and deep-fried food, extremely sour food, stale and dry food, etc.

 

Conclusion:

Treating acne or pimples with Ayurveda has very good results due to its holistic approach. The ayurvedic remedies along with panchakarma and a good ayurvedic diet and lifestyle modification as per the ayurvedic regimen will help you in restoring skin health naturally from inside.

At Ayurvidhi clinic we have successfully cured acne & pimples with pure ayurvedic and panchakarma treatment.

Address: Dr. Bathe’s Ayurvidhi Clinic – Ayurveda & Panchakarma clinic. Office no. 309, Park Plaza Business Centre, Porwal Road, Lohegaon, Pune – 411047

 

Read More
22 Mar, 2024
Dr. Kaustubh Bathe0 commentsMarch 22, 2024marathi, आयुर्वेद, आहार, नस्य, पंचकर्म, बस्ती, वमन

केसांचे आरोग्य आणि आयुर्वेद

केशपतन आजच्या धावपळीच्या जगात एक सामान्य तक्रार झालेली आहे. काही तुम्ही सुद्धा ह्याने हैराण झालेले आहेत का? त्या थांबवण्यासाठी आणि केशांची वाढ निरोगी तसेच लांब घनदाट केसांसाठी काही आयुर्वेदिक पूर्णतः नैसर्गिक उपचार शोधत आहेत का? तर तुमच्या या केसांच्या तक्रारींसाठी आयुर्वेद शास्त्रकडे अनुभूत आणि खात्रीशीर असे उपाय आहेत. या लेख मध्ये आपण केस गळण्याचे कारण, त्यांचे आयुर्वेदिक निदान आणि चिकित्सा पाहणार आहोत.

केसपतन सामान्य दृष्टीकोण :

काही वर्षांपूर्वी झालेल्या एक संशोधनात असे आढळून आले आहे की एक सर्व सामान्य माणसांमध्ये दरदिवशी किमान 100 केस हे गळतात कमी जास्त प्रमाणात व ते नंतर नवीन येणार्‍या केसांनी बदलले जातात. मात्र त्या पेक्षा जास्त केश गळणे व नवीन केश तयार न होणे हि एक आरोग्याची तक्रार व चिंतेची बाब असू शकते.

केश पतन आणि आयुर्वेद दृष्टीकोण :

आयुर्वेदानुसार केश हा अस्थि धातूचा उपधातू आणी मज्जा धातूचा मल स्वरुपात उत्पन्न होतो. तसेच त्याचा पोषणामध्ये  रस धातु आणि रक्त धातु हे महत्वाची भूमिका पार पडतात.   त्रिदोष दुष्टि या सर्व गोष्टीस बाधा उत्पन्न करते. वात दोष रौक्ष्य उत्पन्न करुन केश गळण्यास कारण ठरतो. तर कफ आणि वात संयोग हा केश कुप बंद करुन नवीन उत्पन्न होणार्‍या केश वाढी मध्ये अडथळा करतो.

केस गळण्याची कारणे आयुर्वेद शास्त्रानुसार :

  • रात्री जागरण
  • अवेळी जेवण
  • पोटाचे आजार जसे की एसिडिटी, अल्सर, IBS
  • मद्यपान
  • धूम्रपान
  • अति प्रमाणात पित्तावर्धक आहाराचे सेवन
  • अति राग किंवा चिडचिड
  • मानसिक ताण आणि तणाव
  • पूर्वीचे जुने आजार जसे ताप, टायफाईड, गोवर, कांजण्या इत्यादि

इतर काही महत्वाची केस गळतीची कारणे :

  • B 12 जीवनसत्व कमतरता
  • D जीवनसत्व कमतरता
  • रक्ताची कमतरता

केसांची गळती कमी होण्यासाठी आयुर्वेदिक चिकित्सा:

केसगळती तक्रार कमी करताना आयुर्वेदानुसार त्याचा मुळाशी जाऊन कारणे शोधून त्याचे निवारण करुन चिकित्सा केली जाते. केसगळतीची आयुर्वेद चिकित्सा करताना आहार – विहार सुधारणे, तसेच योग्य पथ्य पालन करणे, तसेच आयुर्वेदिक औषधे आणि पंचकर्म उफार यांचा संपूर्ण एक सूत्रीपणाने काम केले जाते. या सोबतच केस लांब घनदाट वाढीसाठी विविध तेल लावणे हा सुद्धा एक उत्तम उपाय आहे.

 

केसांची गळती कमी होण्यासाठी आयुर्वेदिक उपाय :

  1. सकाळी अनुषापोटी अर्धा चमचा च्यवनप्राश खाणे
  2. अर्धा चमचा आवळा पावडर मधासह दिवसातून 2 वेळा घेणे
  3. जर मानसिक ताण आणि तणावमुळे केस गाळत असतील तर ब्राह्मी चूर्ण 250 मिलिग्राम मध किंवा पाण्यासह दिवसातून 2 वेळा घेणे
  4. केसांची वाढ होण्यासाठी अस्थिपोषक वटी 1-1 गोळी दिवसातून दोन वेळा घेणे.
  5. नारसिंह रसायन अर्धा चमचा सकाळी अनुषापोटी घेणे

 

केस गळणे कमी होण्यासाठी आणि वाढीसाठी काही आयुर्वेदिक तेल :

  1. वटजटादी तेल
  2. महा भृंगराज तेल
  3. सुकुंतल तेल (आयुर्विधी क्लिनिक द्वारा निर्मित )
  4. जपाकुसुमादी तेल

उपरोक्त सर्व तेल हे उत्तम केसांची निगा राखणारे आणि केसांची वाढ करणारे आहे.

केसांच्या तक्रारीसाठी पंचकर्म उपचार :

पंचकर्म ही आयुर्वेदाची शोधण उपचार पद्धती असून त्यामुळे शरीरात साठलेले सर्व दोष हे जवळच्या मार्गाने बाहेर काढले जातात. यामुळे केसांचे आरोग्य आणि केसांची वाढ होण्यास मदत होते.

वमनमुळे आमाशय आणि त्याला संलग्न असलेल्या अवयवतून सर्व दोष बाहेर काढले जातात. त्यामुळे पाचन सुधारून रस धातु पुष्ट होतो आणि केस वाढवण्यास मदत होते.

बस्ति हा केसांच्या समस्यांवर एक रामबाण उपाय आहे. बस्ति हा प्रामुख्याने वाताच्या प्रधान स्थान असणार्‍या पक्वाशयावर कार्य करतो त्यामुळे वात शमन होऊन केसांचे आरोग्य अबाधित राहते.

नस्य ही एक शामक स्वरुपात केस विकारांमध्ये वापरली जाते. नाकामध्ये योग्य असे तेल किंवा तूप सोडल्यामुळे थेट शिरामध्ये असणार्‍या केसांच्या मुळांवर कार्य करते आणि त्यांची वाढ होण्यास मदत करते.

रक्तमोक्षण यामुळे दुष्ट रक्त शरीरातून बाहेर काढले जाते. या क्रियेमुळे डोक्यामध्ये फोड, पूरल आणि कोंडा ह्या समस्यांचे निवारण होते. दुष्ट रक्त केस गळण्याचे एक कारण  असल्यामुळे रक्त मोक्षण हे फायद्याचे ठरते.

शिरोधारा मध्ये माथ्यावर तेलाची धार धरल्या जाते. त्यामुळे मानसिक ताण आणि तणाव कमी होत, झोप सुधारते. या सोबतच केसांच्या मुळांना बल प्रदान करते व केसांचे आरोग्य सुधारते. 

केसांच्या आरोग्यासाठी आहार विहार:

केसांच्या सुयोग्य वाढीसाठी आणि केस गळती थांबवण्यासाठी सकस आहार तुमच्या जेवणात आवश्यक आहे. त्यामध्ये योग्य प्रमाणात प्रथिने असणे आवश्यक आहे. जेवणात सर्व भाज्या , डाळी, भात आणि पोळी यांचा समावेश असावा. तसेच आवळा, दूध, तूप, लोणी, सुका मेवा जसे अक्रोड, बदाम, काळे मानूके, खोबर, खजूर  हे विशेष करुन असावे.

रात्री जागरण, धूम्रपान, मद्यपान, अति तळलेले पदार्थ, आंबट पदार्थ आणि अंबवलेले पदार्थ कटाक्षाने टाळावे.

विहार: मानसिक तान आणि तनाव हे केस गळतीचे प्रमुख कारण आहे. ते टाळणायस्थी प्राणायाम हा उत्तम उपाय आहे. अनुलोम-विलोम, भ्रामरी, सीतली, सित्कारी हे फार फायद्याचे ठरतात.

तसेच चंद्र-नमस्कार, पर्वतासन, वृक्षासन, अधोमुख श्वनासन हे योगा उपाय करावे. हे सर्व केसांचे गळणे थांबवण्यास व वाढीस मदत करते.

निष्कर्ष:

केसांच्या तक्रारींसाठी आयुर्वेदिक उपचार हे फार फायद्याचे ठरतात, कारण आयुर्वेदिक चिकित्सेमध्ये सर्व बाबींचा विचार करुन चिकित्सा उपक्रम हा आखला जातो. आयुवेदिक औषधे हे केसांना वाढ होण्यास आणि गळणे थांबवते तर पंचकर्म उपचार हे दोषांना शरीरातून बाहेर काढते. तर सुयोग्य आहार विहार हा दोषांचे शरीरातील समतोल रखणायस मदतकर ठरतात.

अशाच प्रकारच्या केसांच्या सर्व तक्रारींवर संपूर्ण खात्रीशीर आयुर्वेदिक आणि पंचकर्म उपचार आयुर्विधी क्लिनिकमध्ये उपलब्ध आहेत.

Read More
19 Mar, 2024
Dr. Kaustubh Bathe0 commentsMarch 19, 2024Ayurveda, Basti, Panchakarma, Vamana, Virechan

Say goodbye to Hair-fall with Ayurvedic & Panchakarma Treatment

Hair fall is a common health problem for everyone in today’s era. Are you also one of them? And looking for an effective natural way to pause, restore & regrow your hair? Ayurveda has a traditional age-old and effective solution to your hair fall problem. In this blog, we will see the causes, ayurvedic and panchakarma treatments for hair fall.

Concept of hair fall or hair loss:

As per studies on average a healthy person shreds near about 100 hair strands (more or less). This also gets replaced by a new follicle in a certain period. But if the falling or losing the hair is more and regeneration or recovery is less then it is a matter of worry.  Hair fall occurs due to some nutritional deficiency or any other health problem.

Ayurvedic concept for hair loss:

Ayurveda has described its theory for every disease same with hair loss. Ayurveda theory revolves around Vaata, Pitta & Kapha. Due vitiation of the doshas mostly pitta it causes dilation of the hair follicle which causes the easy plucking of hair from its root. Whereas kapha and vaata mix up together and close the follicle which restricts the growth of hair.

Ayurvedic causes for hair loss:

  • Late night awakening
  • Irregular eating habits
  • Digestive problems: such as acidity, I.B.S., etc.
  • Consuming of alcohol
  • Smoking
  • Pitta imbalance factors: Spicy food, Junk food
  • Anger
  • Stress
  • Previous history of fever, typhoid, or other chronic diseases

Other causes for hair loss:

  • Vitamin B12 deficiency
  • Vitamin D deficiency
  • Low heamoglobin
  • Hormonal Imbalance

Types of hair loss:

  • Alopecia totalis
  • Traction Alopecia
  • Alopecia arearta
  • Post-partum hair loss

Ayurvedic Diagnosis for Hair-fall:

Following are some commonly done diagnosis for hair fall in Ayurvedic text

  • Khalitya
  • Rakta Krumi
  • Asthi-Kshaya
  • Pandu

Ayurvedic treatment for hair loss or hair fall:

Ayurvedic treatment for hair loss consists of a unique holistic approach towards correcting lifestyle, diet monitoring, and changes. It also emphasizes some herbal remedies to stop hair loss and panchakarma treatment for boosting hair growth and eliminating toxins from the body.

 

Ayurvedic remedies for hair loss:

Following are some medications can be used while treating hair fall.

  1. Half a spoon of Chyavanprasha in the morning on an empty stomach
  2. Half a spoon of Aamla powder with honey in the morning empty stomach
  3. Brahmi Churna 250 mg with honey or warm water to reduce hair falls due to stress, tension & anxiety.
  4. Asthi-poshak vati 250 mg twice a day can help to promote your hair growth.
  5. Narasimha-Rasayana half spoon in the morning on an empty stomach

 

Oil recommended for restoration of hair and promote hair growth:

  1. Vaata Jatadi Tailam
  2. Mahabrungaraaj Tailam
  3. Sukuntalaam Oil by Ayurvidhi Clinic
  4. Japa-kusumadi Tailam

Above mentioned are the few ayurvedic medicated hair oil to promote hair growth.  These all are rich all essential ayurvedic herbs that will help with hair problems. All the above tailam when used along with the proper ayurvedic treatment and diet shows a good improvement.

Our Sukuntalam Hair Oil by Ayurvidhi Clinic is specially made with Aamla, Cow milk, Brahmi, Jatamansi, etc., and processed by Kshirpaaka Vidhi as per ayurvedic text.

 

Panchakarma Treatment for Hair Loss:

Panchakarma is a detoxification therapy in Ayurvedic treatment. It is useful in expelling out the toxins accumulated in the system by using various therapeutic procedures. In hair loss, these techniques are very useful to restore hair fall and promote hair growth.

Vamana helps to remove the toxins from the upper digestive tract which helps for better absorption of minerals and medicine for hair growth.

Basti is one of the best treatments for hair loss. The introduction of basti is into the rectum a site for vaata dosha. This helps to pacify the vaata dosha and promote bone health which ultimately helps in restoring the balance of hair structure and health.

Nasya is a nutritive treatment that directly acts on the hair root and matrix.  The medicine is generally in the form of drops introduced through the nostrils.

Rakta-mokshana is bloodletting procedures.  The impure blood in the scalp region is the reason for to development of various scalp-related diseases like dandruff, boils, etc. which ultimately results in hair fall. Expelling out the impure blood can help stop hair fall.

Shirodhara continues dropping oil on the forehead. It helps to calm the mind and reduces stress and also helps to restore hormonal imbalance which is one cause of hair fall. It also helps to nourish the scalp and hair.

Ayurvedic diet for healthy hair growth:

To promote hair growth one should have a complete wholesome food to get optimum nutrition for hair growth. It should consist of all types of green vegetables, fruits, pulses, and nuts. Ghee should be included in the meal. As ghee is an abundant source of Vitamin B, D, E & K it helps the minor elements of the body which promotes hair growth.

Coconut, sesame seeds, dates; walnuts are some superfood that boosts hair growth, and try to add them to your diet accordingly.

Things to avoid while suffering from hair loss are fermented and deep-fried food, extremely sour food, stale and dry food, etc.

Yoga and pranayama to avoid hair fall:

One should avoid stress to prevent hair loss. For that regular moderate exercise along with some pranayama like Anulom-vilom, Bhrahmari, Sitali &Sitkari are advised to do regular basis.

Yoga such as Chandra-namaskar, Parvatasana, Adhomukha- Shwanasana, and Vrukshasana, are advised for good hair growth.

 

Conclusion:

Treating hair fall or hair loss with Ayurveda has very good results due to its holistic approach. The ayurvedic remedies along with panchakarma and a good ayurvedic diet and lifestyle modification as per the ayurvedic regimen will help you in restoring hair loss & health.

At Ayurvidhi clinic we have successfully stopped hair loss of various patients and helped them to restore their hair health with pure ayurvedic & panchakarma treatment.

Address: Dr. Bathe’s Ayurvidhi Clinic – Ayurveda & Panchakarma clinic. Office no. 309, Park Plaza Business Centre, Porwal Road, Lohegaon, Pune – 411047

 

Read More
15 Mar, 2024
Dr. Kaustubh Bathe0 commentsMarch 15, 2024marathi, आयुर्वेद, आहार, पंचकर्म, वमन, विरेचन

आम्लपित्त (एसिडिटी) : कारणे, लक्षणे आणि आयुर्वेद पंचकर्म उपचार

आसिडिटी किंवा आम्लपित्त ही आजच्या जगात बर्‍याच लोकांना भेडसावणारी एक सर्व सामान्य व्यथा झाली आहे. बरेच लोक वेगवेगळे घरघुती उपाय करतात किंवा पित्त कमी करणार्‍या गोळ्या (antacid) घेतात. पण त्याचा काही विशेष फरक दिसत नाही. पण हे गोळ्या खाऊन आम्लपित्त कमी करणे जर बर्‍याच काल पर्यन्त तसेच सुरु  राहिले तर मग त्याचे दुष्परिणाम मात्र कालांतराने दिसून येतात. आयुर्वेद मात्र आम्लपित्तकडे चिकित्सा दृष्टीने सर्व बाजूने वियचार करतो.  जसे त्याचे हेतु, आहार, विहार, आणि औषधोपचार. या लेखामध्ये आपण या सर्व बाबींना जाणून घेऊ या.

एसिडिटी आणि आयुर्वेदिकमत :

आम्लपित्त हे असिडिटी साठी केल्या जाणारे सर्व सामान्य निदान आहे. आम्लपित्त  या नावातच त्याचा अर्थ दडलेला आहे. आम्ल म्हणजे आंबट  रसाने युक्त किवा विकृत झालेले पित्त.  हे विकृत पित्त स्वतःच्या प्रकृत गुण आणि कर्मांचा त्याग केल्यामुळे विविध तक्रारी निर्माण करतात.

आम्लपित्ताची सामान्य लक्षणे :

  • पोटात आग किंवा जळजळ
  • छातीत आग किंवा जळजळ
  • अपचन
  • मळमळ
  • क्वचित उलटीचा त्रास होणे
  • डोक दुखणे
  • गरगल्या सारखे वाटणे

अम्लपित्ताचे उपद्रव :

आम्लपित्ताची उपेक्षा केल्यास  म्हणजे योग्यवेळी उपचार न केल्यास पुढील तक्रारी उद्भवू शकतात;

  • पोटाचे गंभीर आजार
  • पोटाचे अल्सर किंवा आताड्यांना छिद्र पडणे
  • हाड कमकुवत होणे
  • सांधे दुखी
  • डोक्यात कोंडा होणे
  • केस गळणे

अम्लपित्ताचे सामान्य हेतु (आयुर्वेद मते ):

खाण्याच्या चुकीच्या सवयी

वेळेवर जेवण न करणे

वेळ उलटून गेलयवर जेवण करणे (उशिरा जेवणे )

आंबट किंवा आंबवलेले पदार्थ जास्त प्रमाणात खाणे

मद्यपान

पोटात आम संचिती

मानसिक ताण आणि तनाव

उष्ण वातावरणमध्ये काम करणे इत्यादि

 

आम्लपित्त टाळण्यासाठी काही आयुर्वेद तिल सामान्य उपाय:

पथ्य किंवा आहारीय बदल :

 

  1. जेवणाच्या वेळा नियमित करणे : वेळेवर भुक लागल्यावर जेवण करणे हा अम्लपित्त टाळण्याचा उत्तम उपाय आहे. आम्लपित्ताचे मूळ हे जठराग्नीच्या वैषम्यतून असल्याकारणाने वेळेवर जेवण केल्याने वात प्रकोप कमी होते, तसेच पाचक रसांचे स्रवण योग्य रीतीने होण्यास मदत करते.
  2. अनारोग्यदायी पदार्थास आळा: अनारोग्यदायी  पदार्थ जसे  बाहेरचे चिप्स, पाकीट मध्ये मिळणारे इतर पदार्थ हे आम्लपित्त उत्पन्न करण्यास कारणीभूत ठरतात. कारण हे सर्व पदार्थ आयुर्वेद अनुसार शिळ्या पदार्थांच्या श्रेणीत येतात. व त्यामुळे ते पचायला जड होऊन आम्लपित्ता उत्पन्न करतात. त्यामुळे ते टाळेलेच बरे.
  3. जेवणातील उष्मांक नियंत्रण : जास्त तेलकट किंवा जास्त तळेले पदार्थ शरीरात अजीर्ण निर्माण करून आम्लपित्त त्रास उत्पन्न करु शकतात.
  4. फलाहारचा स्विकार : आम्लपित्तामुळे होणार्‍या पोटात आग आणि जळजळ तसेच मळमळ ह्या साठी सकाळी नाश्तामध्ये विविध प्रकारचे ताजे फळ खाणे हे उत्तम उपाय आहे. टरबूज, खरबूज, डाळिंब, चिकू, सीताफळ, आवळा ही काही फळे आम्लपित्त शमन करण्यास उत्तम निवड आहे. ही सर्व फळ मधुर रस युक्त, पित्तास शमवणारी असून पोटाचे आरोग्य उत्तम प्रकारे जपणारी आहेत.
  5. अम्लपिता वाढवणार्‍य गोष्टींचा अस्विकार : आम्लपित्त वाढवणारी पदार्थ जसे आंबट, अंबवलेले, शिळे पदार्थ, बाहेरचे पदार्थ, अति प्रमाणात चहा किवा कॉफी, मद्यपान आणि धुम्रपान हे कायमचे टाळावे.

आम्लपित्त टाळण्यासाठी काही सामान्य असे आयुर्वेदिक उपाय :

प्रत्येक व्यक्ति ही वेगवेगळे दोष आणि प्रकृती संगठन घेऊन जन्माला आलेली असते. त्यामुळे प्रत्येक रुग्ण जारी एक सारखे व्याधी लक्षण घेऊन रुग्णालयात आला तरी त्याच्या उपचारासाठी वापरली जाणारी औषधे ही वेगळी असू शकतात. त्यामुळे वाचकांना ही विनंती की कृपया कुठेलेही औषधोपचार घेण्यापूर्वी तज्ञ वैद्यांचा सल्ला घ्यावा.

तरी काही सामान्य अशी सर्वांस लागू पडतील असे काही आयुव्रेदिक औषधे पुढील प्रमाणे आहे:

  • सकाळी अनुषापोटी अर्धा चमचा साधारण ३ ग्राम आवळा पावडर मधासह
  • धण्याचे पानी दिवसभरात थोडे थोडे पिणे
  • ज्येष्ठमध पावडर मधासह घेणे
  • अर्धा चमचा गुलकंद सकाळ संध्याकाळ
  • अर्धा चमचा मोरावळा सकाळ संध्याकाळ खाणे

आम्लपित्तामध्ये उपयुक्त असे पंचकर्म उपचार:

वमन आणि विरेचन हे आम्लपित्त व्याधीमध्ये अतिशय उपयुक्त ठरणारे असे पंचकर्म उपचार आहे. आम्लपित्ताचे मुळ असणारा आम हा शरीरातून बाहेर काढून शरीर शुद्ध करते.

निष्कर्ष / सारांश :

आम्लपित्त व्याधीची चिकित्सा करतांना आयुर्वेद सर्वांगीण बाजूने विचार करतो. योग्य पथ्यकर आहार विहार आणि आयुर्वेदिक औषधोपचार सह पंचकर्माने आम्लपित्त मूळापासून बरं करण्यास मदत करते.   

प्रत्येक रुग्णांसाठी वैयक्तिक आयुर्वेदीय सल्ला आणि उपचार हे आयुर्वेदिक वैद्यांकडून घेणे आवश्यक आहे. आयुर्वेदिक वैद्य हे तुमचे नाडी, प्रकृती, दोष संगठन, आणि अवस्था यांचा पूर्ण तपासणी करुन तुम्हाला औषधे आणि पंचकर्म सुचवतात. आयुर्विधी क्लिनिक मध्ये रुग्ण आल्यावर त्याची सविस्तर लक्षणे समजून घेऊन योग्य ते निदान करुन चिकित्सा करतो. त्यमुळे तुमच्या आम्लपित्ताचे योग्य हेतु शोधून व्याधी योग्य निवारण करतो.

पत्ता : डॉ. कौस्तुभ बाठे, आयुर्विधी क्लिनिक – आयुर्वेद पंचकर्म क्लिनिक, ऑफिस नं 309, तिसरा मजला, पार्क प्लाझा बिझनेस सेंटर, पोरवाल रोड, लोहगाव, पुणे 411047.

 

Read More